شهرستان ثلاث باباجانی شهرستان ثلاث بابا جانی در خرداد سال 1381 به عنوان شهرستان موجودیت یافت .
ثلاث مرکز شهرستان شهر تازه آباداست که جمعیتی حدود 10 هزار نفر دارد. شهرستان دارای دو بخش مرکزی و از گله ، شش دهستان به نامهای زمکان، دشت حر ، خانه شور ، ازگله ، سرقلعه و جگیران است و دارای 252 روستا می باشد . این شهرستان از طرف غرب با کشور عراق هم مرز است و 75 کیلو متر مرزمشترک با آن کشور دارد ووسعت آن حدود 1920 کیلو متر مربع است. جمعیت کل شهرستان 42 هزار نفرمی باشد . از مهمترین کوه های شهرستان بمو است که به عنوان مرز محسوب می گردد.
موقعیت جغرافیایی :
چین خوردگی زاگرس در این قسمت بسیار شدید و به علت غلبه آهک در تشکیل سنگ ها فرسایش آبی در آن شدید و دره های عمیقی به ویژه در مسیر رودخانه ها ایجاد نموده است . فاصله کوه ها در آن بسیار نزدیک به عبارت دیگر ناودیسهای نسبتاً وسیعی که بتوان به عنوان بستر زراعت از آن بهره گرفت، در این منطقه کمیاب است . مهمترین دشت های این شهرستان ، دشت حر است که حدود 2000 هکتار وسعت دارد و رودخانه زمکان از کنار آن می گذرد زراعت در دشت حر بصورت دیمی کاری است و سد آزادی در حوالی دهستان زمکان بمنظور مشروب کردن اراضی دشت حر در حال احداث است و عملیات آن درسال جاری شروع گردیده است . از دیگر دشت های شهرستان می توان سر قلعه و جگیران نام برد که حدود 16000 هکتار وسعت دارند و سد هواسان بخش ازگله در مرز ایران و عراق جهت مشروب کردن این دشت ها در حال مطالعه است که می توان به کوه های گاری ، بنی گز ، شیفیله ، باواشا واز، بیزل و ساراون اشاره کرد. در شهرستان سراب های معروفی از قبیل سراب نیرژ ، شیان ، هلول ، سیدخان و آب معدنی ریزه وجود دارد که به نوبه خود حائز اهمیت می باشند.
آب و هوا:
این شهرستان به عنوان پلی بین شهرستانهای پاوه ، جوانرود ، سرپل ذهاب ، اسلام آباد و قصرشیرین و کشور عراق با دارا بودن دو اقلیم سردسیر و گرمسیر در آینده از نظراقتصادی در صادر کردن محصولات واز نظر جهانگردی به عنوان واسطه و نزدیکترین راه به کشور عراق برای شهرستانهای همجوار و مرکز استان نقش خود را ایفاء خواهد کرد.
وضعیت اقتصادی:
از نظر اقتصادی با توجه به همسایگی کشور عراق بازار مرز شیخ صله به عنوان مرکزی جهت مراوده اقتصادی در چند سال گذشته نقش بسزایی در اقتصاد شهرستان داشته است . مرز تیله کوه هم به عنوان مرکز دوم و بازارچه مرزی به تصویب رسیده است که در آینده شاهد فعالیت اقتصادی در این نقطه مرزی خواهیم بود . شهرستان ثلاث دارای اهمیت استراتژیک بوده و مردم سلحشور این شهرستان در دوران دفاع مقدس تکمیل کننده گردان ها و تیپ های رزمی بسیج
نحوه شهرستان شدن ثلاث باباحانی
درحد فاصل فلات ایران وجلگه بین النهرین قرارگرفته وپل ارتباطی تمدنهای ایران وتمدنهای باستانی بین النهرین بوده است بعلت وجود جنگل (درختان بلوط ) مرتع وبوته های فراوان ازدیر باز مورد توجه خاص دامداران ماد بعد از ورود آریایی ها درحدود سه هزار سال پیش درغرب استان کرمانشاه قرارگرفته است وهمواره ایلات وطوائف کرد بدان توجه داشته اند وبه لحاظ نزدیکی وهم مرز بودن با عراق از اهمیت ژئوپولتیکی واجتماعی بسیاری برخوردار می باشد. هرچند به دلیل عدم مطالعات آمایشی تاریخچه دقیقی از منطقه دردسترس نیست بااین حال می توان گفت سالهای قبل از انقلاب اسلامی بخش از گله از جمله بخشهای تابعه شهرستان پاوه ومرکز آن روستای ازگله بوده است که با شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران مرکزیت بخش از گله به روستای میرآباد مرکز دهستان زمکان فعلی منتقل می گردد وبه دلیل شرایط جنگی وقت بخشداری وبرخی از نمایندگی های ادارات ونهادها درمیرآباد مشغول فعالیت می شوند تا سال 1363 که مرکزیت بخش مذکور به روستای تازه اباد منتقل وتحت عنوان بخش ثلاث باباجانی تغییر نام داده وبه عنوان یکی از بخشهای شهرستان جوانرود مطرح شد تا اینکه درمورخه 22/3/81 براساس مصوبه هیئت محترم وزیران بخش گسترده ووسیع ثلاث باباجانی به شهرستان ارتقا یافته وبالحاق 7 روستای محروم از توابع بخش باینگان شهرستان پاوه که درناحیه دول دره واقع شده اند وهمچنین سرقلعه وجگیران از توابع شهرستان سرپل ذهاب این شهرستان درقالب دو بخش مرکزی وازگله رسما تاسیس می گردد درواقع با تشکیل شهرستان جدید ثلاث باباجانی بخش مرزی ازگله دردامنه ارتفاعات بمورسما فعالیت خودرادرقالب سه دهستان ازگله، جگیران ، سرقلعه شروع می نماید.

شهرستانی در استان کرمانشاه . این شهرستان از شمال به شهرستان پاوه ، از مشرق به شهرستان جوانرود، از جنوب به شهرستانهای اسلام آبادغرب و سرپل ذهاب و از مغرب به خاک عراق محدود و شامل دو بخش مرکزی و اَزْگَله است و شش دهستان به نامهای خانه شور، دشتِ حُر (هور)، زِمکان / زیمَکان ، ازگله ، جیگِران و سرقلعه دارد. مرکز آن شهر تازه آباد است .

شمال و مشرق شهرستان ثلاث باباجانی کوهستانی است و رشته کوه هَسیر/ حَصیر/ هسیرو و سرابند/ صحرابند در آن امتداد دارد. کوههای مهم آن عبارت اند از: شَفیله (بلندترین قله : 135 ، 2 متر) در 38 کیلومتری جنوب غربی پاوه ؛ بَندِگاز (بلندترین قله : 242 ، 2 متر) در 48 کیلومتری جنوب پاوه ؛ کانی کَن (بلندترین قله : 086 ، 2 متر) در شانزده کیلومتری جنوب غربی جوانرود، و گاورا/ گَوُورا (بلندترین قله : 120 ، 2 متر) در سی کیلومتری جنوب غربی پاوه . در مغرب شهرستان ، دشت گرمسیری واقع است . رودهای دائمی زِمکان ، دشتِ حر، آب زِرِشک / زریشکه با جهت جنوب شرقی ـ شمال غربی و آب لیما با جهت شرقی ـ غربی اراضی شهرستان را آبیاری می کنند. آب آشامیدنی این شهرستان از چشمه ها و چاهها تأمین می شود.

از گیا دارای درختان بلوط ، ون ، گلابی وحشی ، انجیر کوهی و گیاهانِ دارویی مانند آویشن ، شیرین بیان و گل گاوزبان

و نیز مراتعی برای چرای دام است و از زیا گرگ ، گراز،

روباه ، شغال ، خرگوش ، کبک و تیهو در آن یافت می شود
محصولات مهم زراعی و باغی شهرستان گندم ، جو، بنشن ، ذرت ، برنج ، گردو، انگور و زردآلو است . پرورش گاو، گوسفند و بز در آن رونق دارد و دام و فرآورده های دامی از صادرات آنجا به شمار می رود (همان . گلیم بافی ، جاجیم بافی و تولید انواع شال از صنایع دستی آن است .

راههای اصلی آبادی شیخ سله (شیخ صالح ) ـ قُلقُله ـ جوانرود، و جادة پاوه ـ تازه آباد ـ سرپل ذهاب ، این شهرستان را با شهرهای اطراف پیوند می دهد.

از آثار باستانی ثلاث باباجانی ، ویرانه های قلعه ای قدیمی نزدیک آبادی سرقلعه (در حدود سی کیلومتری شمال غربی شهر سرپل ذهاب ) است ).

در تقسیمات کشوری 1311. در 1331 ش ، «بخش ثلاث » مشتمل بر دهستانهای باباجانی ، قبادی و ولدبیگی / سرقلعة ولدبیگی و 108 آبادی ، یکی از بخشهای شهرستان کرمانشاهان در استان پنجم بود . در 1355 ش ، بخش باباجانی به مرکزیت آبادیِ اَزْگَله در شهرستان پاوه تشکیل شد و مشتمل بر دهستانهای خانه شور، ازگله ، جیگران و سرقلعه بود (ایران . وزارت کشور، ص 25). در خرداد 1381، به موجب تصویبنامة هیئت وزیران ، این بخش از شهرستان جوانرود جدا و شهرستان شد (ایران . وزارت کشور. معاونت ---------- ، ص 85).

به سبب سکونت سه طایفة مهم باباجانی (باباجائی / باوه جانی )، قبادی و ولدبیگی ، نام ثلاث به این شهرستان اطلاق شده (رزم آرا، ج 5، ص 102) و ظاهراً به علت اهمیت بیشتر طایفة باباجانی و نیز حکومت رئیس این طایفه بر منطقه ( رجوع کنید بهسنندجی ، ص 384) به ثلاث باباجانی معروف شده است . ربیع بدیعی این سه طایفه را جزء ایلات ثلاث و مشتمل بر 870 ، 7 خانوار ذکر کرده و گفته است که به زراعت و تولید صنایع دستی مشغول اند و به مناطق ییلاقی و قشلاقی آنها نیز اشاره کرده است
جمعیت آبادیهای شهرستان ثلاث باباجانی طبق سرشماری 1375 ش ، 471 ، 20 تن بوده است . اهالی آن به فارسی و کردی سخن می گویند. بیشتر آنها سنّی شافعی و عده ای نیز شیعة دوازده امامی اند.

شهر تازه آباد، مرکز شهرستان ، در دشتی در دهستان دشت حر و تقریباً در قسمت میانی شهرستان واقع است . ارتفاع شهر 170 ، 1 متر و فاصله آن از شهر جوانرود، حدود 56 کیلومتر است . در فاصلة حدود پنج کیلومتری شمال و مشرق شهر، کوههایی واقع است . رود زیمکان میان این کوهها و در شهر تازه آباد جریان دارد و رود دشت حر از جنوب و مغرب شهر می گذرد. میانگین حداکثر دمای شهر در تابستانها به ْ33 و میانگین حداقل آن در زمستانها به ْ27- می رسد. متوسط بارش سالانه ششصد میلیمتر است . آب شهر از چشمه ها و چاهها تأمین می شود. شهر تازه آباد در مسیر راه شیخ سله ـ قلقله ـ جوانرود قرار دارد و پاسگاه مرزی حدود 33 کیلومتری شمال غربی آن واقع است
جمعیت شهر طبق سرشماری 1375 ش ، 084 ، 5 تن بوده است وبیش از۱۵ هزارنفر در روستاها هستند
تازه آباد و پس از تشکیل شهرستانِ ثلاث باباجانی ، مرکز آن گردید
تازه آباد قبل از شروع جنگ عراق با ایران (1359 ش )، اهمیت چندانی نداشت . با آغاز جنگ ، مراکز نظامی و اداری در نزدیکی آن (در آبادی تازه آباد امین واقع در سه کیلومتری شمال غربی شهر تازه آباد) ایجاد شد و در پی امنیت حاصل از آن ، آوارگان جنگی در تازه آباد اسکان یافتند. افزایش جمعیت این آبادی ، نزدیکی آبادی ازگله به مرز و نیز موقعیت طبیعی مناسب تازه آباد نسبت به آبادیهای اطراف ، سبب شد مرکزیت بخش از آبادی ازگله به تازه آباد منتقل شود
منابع : ایران . قوانین و احکام ، مجموعه قوانین سال 1372 ، تهران : روزنامة رسمی کشور، 1373 ش ؛ ایران . وزارت کشور، تقسیمات کشور شاهنشاهی ایران ، تهران 1355 ش ؛ ایران . وزارت کشور. معاونت ---------- . دفتر تقسیمات کشوری ، نشریة تاریخ تأسیس عناصر تقسیماتی به همراه شماره مصوبات آن ، تهران 1381 ش ؛ ربیع بدیعی ، جغرافیای مفصّل ایران ، تهران 1362 ش ؛ عباس جعفری ، گیتاشناسی ایران ، تهران 1368ـ1379 ش ؛ رزم آرا؛ شکراللّه بن عبداللّه سنندجی ، تحفة ناصری در تاریخ و جغرافیای کردستان ، چاپ حشمت اللّه طبیبی ، تهران 1366 ش ؛ فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران ، ج 45: قصرشیرین ، تهران : سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح ، 1373 ش ؛ مسعود کیهان ، جغرافیای مفصّل ایران ، تهران 1310ـ1311 ش ؛ مرکز آمار ایران ، سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1375: شناسنامة آبادیهای کشور، استان کرمانشاه ، شهرستان جوانرود ، تهران 1376 ش الف ؛ همو، سرشماری عمومی نفوس ومسکن 1375: شناسنامة دهستانهای کشور، استان کرمانشاه ، تهران 1376 ش ب ؛ همو، سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1375: نتایج تفصیلی کل کشور ، تهران 1376 ش ج ؛ نقشة راههای ایران ، مقیاس 000 ، 500 ، 2:1، تهران